FOMO là gì? Thoát khỏi FOMO với 2 bước đơn giản

FOMO (Fear Of Missing Out: hội chứng sợ bỏ lỡ cơ hội) là hội chứng cực kỳ nguy hiểm và là nguyên nhân chính khiến đa số các bạn mới tham gia thị trường chứng khoán trắng tay. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu thật kỹ về hiệu ứng này, nguyên nhân cũng như cách tránh bị FOMO nhé.

FOMO là gì?

FOMO là từ viết tắt của cụm từ Fear Of Missing Out, một hiệu ứng tâm lý ám chỉ những người sợ bỏ mất cơ hội nào đó.

Đây là tâm lý chung ở bất cứ thị trường nào: Chứng khoán, Forex, Bitcoin,…

Nghe có vẻ rất vô lý bởi nếu không có kiến thức trong một thị trường nào đó thì việc bạn bỏ ngoài tai khoản “lợi nhuận” kếch xù được hứa hẹn là rất bình thường. Tuy nhiên điều đáng buồn là không nhiều người làm được việc này.

FOMO trong chứng khoán

Có thể bạn không biết nhưng FOMO có thể khiến bạn trắng tay, ngay cả khi bạn là thiên tài với chỉ số IQ cao vút!

Isaac Newton cũng không tránh khỏi FOMO, đến nỗi ông đã phải thốt lên rằng:

“Tôi có thể tính toán được sự chuyển động của các hành tinh, nhưng không thể tính toán được sự điên rồ của con người.”

Chuyện kể rằng vào năm 1720, Newton sở hữu cổ phần của công ty South Sea Company, một trong những cái tên “hot” nhất tại Anh khi đó được cấp phép độc quyền buôn bán tại khu vực Nam Mỹ.

Một thời gian sau khi đầu tư, cổ phiếu South Sea đã tăng rất mạnh, Newton lập tức thực hiện hóa lợi nhuận và thu về khoản lợi nhuận gấp đôi, tương đương 7.000 bảng Anh.

Tuy vậy, chỉ vài tháng sau khi Newton chốt lời, cổ phiếu South Sea vẫn tiếp tục tăng khiến nhà bác học không thể kiềm chế thêm được nữa và mau chóng cuốn vào đám đông, mua lại cổ phiếu này với mức giá cao hơn nhiều thời điểm chốt lãi.

Không may mắn cho Newton bởi ngay sau khi ông tái gia nhập thị trường thì cổ phiếu South Sea Bubble lập tức lao dốc giảm mạnh.

Kết quả, ông mất cả vốn lẫn lãi với số tiền khoảng 20.000 bảng Anh, một con số rất lớn vào thời điểm đó. Và kể từ ngày đó ông cấm bất kỳ ai nói từ “South Sea Bubble” trước mặt mình.

 

Cách loại bỏ cảm giác FOMO trên TTCK

Warren Buffett:

“Hãy tham lam khi người khác sợ hãi và hãy sợ hãi khi người khác tham lam”

Ai cũng có thể trích lại câu quote kinh điển này của Warren như một cách để giúp mình tránh khỏi cảm giác FOMO nhưng làm thế nào để bạn có thể tự cảm thấy “sợ hãi” giống như ông?

#1. Hiểu thật rõ về doanh nghiệp

Sau khi tìm hiểu chiến lược của nhiều nhà đầu tư thành công như: Warren Buffett, Filip Fisher hay Peter Lynch,…

Tôi nhận ra rằng có thể tùy từng hoàn cảnh hoặc quan điểm đầu tư của họ có thể khác nhau nhưng suy cho cùng giữa họ đều cho một điểm chung đó là cực kỳ am hiểu về doanh nghiệp mà mình đầu tư.

Có rất nhiều bạn nhầm lẫn rằng cách giải quyết FOMO đơn giản nhất là không mua cổ phiếu khi chúng đang đã tăng mạnh trước đó rồi.

Tuy nhiên trên thực tế lại không phải như vậy. Có rất nhiều cổ phiếu vẫn tiếp tục tăng giá nhiều lần sau lần mua đầu tiên của bạn…

Tôi đã từng phím cho nhóm bạn thân mua cổ phiếu CTR khi nó mới ở vùng giá 3-4x nhưng ai cũng tặc lưỡi bảo nó đã tăng gấp đôi rồi…

Tới bây giờ cổ phiếu này đã tăng gấp đôi thêm 1 lần nữa lên hơn 100k/cp nhưng nhóm bạn tôi vẫn không dám mua.

Bạn có thể thấy với những cổ phiếu có thể tăng trưởng đều qua các năm thì gần như không có đỉnh và bạn có mua ở vùng giá nào cũng vẫn sẽ có lãi trong dài hạn.

Do đó thực chất khái niệm FOMO này ám chỉ những người không thực sự hiểu rõ hành động của mình, không hiểu về doanh nghiệp và không hiểu rõ về loại tài sản mà mình đang đầu tư.

Ngược lại, khi đã hiểu rõ bạn đang làm gì thì kể cả mua cổ phiếu ở vùng giá cao cũng vẫn sẽ an toàn.

Với các bạn mới, sẽ rất dễ xảy ra trường hợp mua thăm dò thì lãi, băn khoăn mãi không dám mua thêm, tới khi không chịu được FOMO thì lại đu ngay đỉnh.

Tất cả có thể gói gọn lại rằng bạn chưa biết giá trị thật của cổ phiếu ở đâu!

Do đó am hiểu doanh nghiệp chính là chìa khóa để giải quyết phần lớn vấn đề mà các nhà đầu tư hay gặp phải.

#2. Xây dựng chiến lược đầu tư rõ ràng

Thiếu chiến lược đầu tư rõ ràng là lỗi khá cơ bản của các bạn mới tham gia vào thị trường chứng khoán.

Phần lớn họ đều quyết định mua nếu thấy giá cổ phiếu tăng một ít. Mua mạnh hơn khi giá cổ phiếu tăng giá mạnh. Lo lắng khi giá cổ phiếu giảm. Và hoảng loạn bán tháo khi giá cổ phiếu giảm sâu.

Nghĩa là nếu bạn quyết định mua bán hoàn toàn phụ thuộc vào diễn biến thị trường thì sẽ rất dễ bị FOMO và giải ngân nhiều nhất ngay ở vùng đỉnh.

Bạn hãy tự xây dựng cho mình một chiến lược riêng và tuyệt đối tuân thủ các nguyên tắc đã đặt ra, chúng sẽ giúp bạn giảm thiểu tác động của cảm xúc trong mua bán.

Ví dụ như:

• Chỉ mua cổ phiếu sau khi đã thực sự am hiểu về doanh nghiệp

• Chỉ mua cổ phiếu khi biên an toàn lớn hơn 30%

• Cân nhắc bán cổ phiếu nếu chúng đi lệch khỏi quỹ đạo dự phóng ban đầu

Bottom Line

Tóm lại, FOMO hay sợ bỏ lỡ cơ hội trong thị trường chứng khoán là tình trạng thường thấy ở phần lớn các nhà đầu tư.

Quá kì vọng vào những thứ mình không thực sự am hiểu là nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng này.

Do đó để giải quyết triệt để FOMO bạn sẽ cần thực sự am hiểu về doanh nghiệp trước khi đầu tư.

Nếu Chính phủ không sát sao, không bảo vệ cán bộ thì không ai dám làm

Đối với việc xử lý các dự án yếu kém, vai trò chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, của các bộ, ngành là cực kỳ quan trọng. Nếu không có sự chỉ đạo sát sao, có quyết định cụ thể và không có việc bảo vệ cho cán bộ thì không ai dám làm.

Ông Hồ Sỹ Hùng: Hai vấn đề tồn đọng mấu chốt trong xử lý các dự án yếu kém là Hợp đồng EPC và chi phí tài chính do đầu tư tồn tích lại quá lớn. Ảnh VGP/Nhật Bắc

Hai vấn đề nổi cộm của các dự án yếu kém

Trao đổi về những vướng mắc, khó khăn trong xử lý những dự án yếu kém, ông Hồ Sỹ Hùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết: Trong danh mục 12 dự án đang nhiều tồn đọng, đã đưa ra 5, còn lại 7 dự án do đang còn những vấn đề nổi cộm.

Đầu tiên là vướng mắc về Hợp đồng EPC (Hợp đồng nhà thầu trọn gói đối với các dự án này). Trong hợp đồng của tất cả các dự án này đang có sự tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu về nội dung, bao gồm cả khối lượng, thiết bị, chủng loại thiết bị, kể cả áp dụng chính sách thuế ở Việt Nam.

Liên quan đến việc này cho đến thời điểm hiện nay giữa chủ đầu tư và nhà thầu cũng rất quyết liệt thảo luận với nhau nhưng chưa đi đến được thống nhất và thương thảo về vấn đề này. Đây là vướng mắc nhất trong các dự án đang tồn đọng hiện nay.

Cụ thể là dự án Nhà máy thép Thái Nguyên mở rộng, Nhà máy đóng tàu Dung Quất, Nhà máy đạm Ninh Bình, Nhà máy đạm Hà Bắc. Việc này ảnh hưởng đến xác định giá trị dự án đầu tư, giá trị của doanh nghiệp, quyền chủ động của nhà đầu tư có thể tiếp tục đầu tư bổ sung hoặc hoàn thiện thêm hay không…

Đây là những vấn đề đang còn dở dang trong hợp đồng với các nhà thầu, chưa giải quyết được. Hiện nay, các doanh nghiệp đang đàm phán và tiếp tục trao đổi với các nhà thầu.

Thứ hai, xét lại tổng quan là vấn đề chi phí, trong đó chi phí tài chính quá cao. Có khá nhiều dự án được đưa vào diện hỗ trợ về mặt tài chính đầu tư trong giai đoạn 2010-2015.

Tuy nhiên, giai đoạn đó lãi suất cao, quá trình thực hiện dự án bị chậm, thường là vài năm, dẫn đến lãi suất đã cao còn bị phạt, lãi mẹ đẻ lãi con nên chi phí tài chính cao. Điển hình Nhà máy đạm Hà Bắc (dự án giai đoạn 2 mở rộng), thể hiện ưu điểm hơn giai đoạn 1 là được đầu tư nhiều năm, hiệu quả tốt hơn.

Chúng tôi đã trực tiếp xuống khảo sát và tính toán tại đó thì về mặt tiêu hao, bảo đảm theo báo cáo khả thi trở xuống, về mặt sử dụng lao động, cũng tiết kiệm hơn nhiều. Sản xuất tốt, chất lượng sản phẩm bảo đảm, thậm chí tốt hơn. Tuy nhiên, chi phí tài chính chiếm đến hơn 30%, dẫn đến khó cạnh tranh trên thị trường. Thời điểm hiện nay là thời điểm thị trường tốt.

Xét lại 5 năm trước đây theo giá đầu vào sản xuất bằng than thì giá tăng nhiều gấp 2, 3 lần. Giá đầu ra bán tại thời điểm đó lại thấp hơn nhiều so với dự kiến báo cáo khả thi, dẫn đến lỗ tích lũy trong những năm vừa qua nhiều, kéo dài lên đến vài nghìn tỷ.

Đây là hai vấn đề tồn đọng mấu chốt. Một là xử lý Hợp đồng EPC và hai là xử lý chi phí tài chính do đầu tư tồn tích lại quá lớn. Nếu không giải quyết vấn đề này thì không mở cho doanh nghiệp khả năng cạnh tranh trên cùng một mặt bằng so với các doanh nghiệp khác (tức là chi phí tài chính phải tương đương).

Thứ hai, chưa giải thoát được Hợp đồng EPC thì doanh nghiệp chưa chủ động hoạt động được các dây chuyền và quá trình sản xuất kinh doanh của mình.

Ông Nguyễn Hùng Dũng: Nếu không có sự chỉ đạo sát sao, có quyết định cụ thể và không có việc bảo vệ cho cán bộ thì không ai dám làm. Ảnh VGP/Nhật Bắc

Xử lý dự án yếu kém: Doanh nghiệp cần sự chủ động

Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Hùng Dũng, Thành viên HĐTV Tập đoàn Dầu khí Việt Nam nêu rõ: Đối với doanh nghiệp, chúng tôi cần sự chủ động.

Theo ông Dũng, doanh nghiệp Nhà nước luôn phải thực hiện đúng quy định về chế độ, chính sách, hệ thống luật pháp. Trong khi đó, doanh nghiệp tư nhân có hệ thống tài chính tuân thủ khác nhiều so với doanh nghiệp Nhà nước.

Doanh nghiệp Nhà nước nếu đi vay hoặc chuẩn bị dự án đầu tư đều phải chuẩn bị theo các quy trình, toàn bộ phải được sự chấp thuận theo các cấp của Thành viên Hội đồng quản trị, cao hơn nữa là Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước, Bộ Công Thương, Thủ tướng Chính phủ. Các quy trình phải kéo dài.

Nhưng đối với doanh nghiệp tư nhân, chỉ quyết định trong vòng một nốt nhạc có thể triển khai được ngay. Chính vì quá trình đầu tư kéo dài do thủ tục quá nhiều, việc xử lý chấp thuận từng khâu của các thủ tục cần phải có thời gian.

Thứ nhất, là về cơ chế chính sách, doanh nghiệp cần chủ động hơn.

Thứ hai đối với doanh nghiệp, như PVN có một số dự án, như Dự án Nhiệt điện Thái Bình 2. Đây là dự án nếu không có phức tạp về mặt pháp lý thì đã hoạt động từ rất lâu.

Trong quá trình ký kết hợp đồng, PVN đã ký với tổng thầu PVC là công ty theo đánh giá chưa đủ năng lực. Nhưng cũng có quan điểm phải phát huy nội lực. Nếu không làm lần đầu tiên thì không có lần thứ hai và phải tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển.

Do đó, đây là cả một quá trình và chúng tôi phải xử lý vấn đề này. Sau khi lựa chọn xử lý xong, doanh nghiệp có những yếu kém và những vấn đề về pháp lý đã được cơ quan tư pháp, hành pháp xử lý. Nhưng lại tiếp tục kiểm toán, thanh tra và không có kết luận rõ.

Sau đó, người khác vào làm, mặc dù không trực tiếp ký kết hợp đồng, không tham gia vào giai đoạn đầu, nhưng có tâm lý sợ nếu làm dự án này không hoàn thiện và văn bản vẫn nói phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trong cả quá trình.

Từ khi Thủ tướng Phạm Minh Chính có chỉ đạo cụ thể và Phó Thủ tướng Lê Văn Thành trực tiếp chỉ đạo tại dự án Nhiệt điện Thái Bình 2 thì công việc đã hoàn toàn khác. Ảnh VGP/Đức Tuân

Vai trò chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và các bộ, ngành là cực kỳ quan trọng

Tuy nhiên, từ khi Thủ tướng Phạm Minh Chính có chỉ đạo cụ thể và Phó Thủ tướng Lê Văn Thành trực tiếp chỉ đạo tại dự án thì công việc đã hoàn toàn khác. Các cấp lãnh đạo dù bận trăm công nghìn việc vẫn nắm chi tiết từng mốc tiến độ thời gian.

Đối với PVN, Hội đồng Thành viên Tập đoàn có những nghị quyết cụ thể vừa đứng ra bảo vệ cho những người trực tiếp tham gia làm việc tại công trường, cho các doanh nghiệp tham gia ký kết và triển khai hợp đồng.

Nếu không có sự hậu thuẫn từ các cấp, từ Chính phủ đến các bộ, ngành, cấp gần nhất là Hội đồng quản trị, chắc chắn dự án không thể triển khai được.

Có thể thấy, từ một dự án có thể "đắp chiếu chết", đến giờ chúng ta đã nhìn thấy sự hồi sinh và cả tương lai. Từ chỗ mọi người còn băn khoăn không hiểu dự án có thể chạy được không và tại thời điểm đó, không nghĩ có thể thành công. Nhưng sau khi kiểm tra rà soát đánh lửa lần đầu, dự án đã thành công.

Đây là nỗ lực lớn không chỉ của PVN, của cán bộ nhân viên trực tiếp làm việc tại công trường mà có sự quan tâm, hậu thuẫn, hỗ trợ lớn, tạo niềm tin cho PVN có thể thực hiện thành công dự án này.

"Đối với các dự án còn lại, vai trò chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, của các bộ, ngành là cực kỳ quan trọng. Nếu không có sự chỉ đạo sát sao, có quyết định cụ thể và không có việc bảo vệ cho cán bộ thì không ai dám làm. Đến nay chúng tôi tin rằng với sự quyết tâm của PVN, chắc chắn dự án sẽ về đích", ông Hùng khẳng định./.

Vượt qua “nỗi sợ”

Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, trong đó có cả lãnh đạo quản lý ở các bộ, ngành, địa phương đang có tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm, làm cầm chừng hoặc né tránh. Để đất nước phát triển với những đột phá, chúng ta cần cơ chế, chính sách để công chức, viên chức vượt qua tâm lý lo lắng, vượt trên những nỗi sợ vô hình nào đó khi xử lý công việc.

Thực trạng này đã được đại biểu Quốc hội đề cập tới tại phiên thảo luận ở nghị trường vừa qua. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông cho hay, có cán bộ đã tâm sự rằng "thà đứng trước hội đồng kỷ luật còn hơn đứng trước hội đồng xét xử".

Đây là một thực trạng đáng buồn. Cán bộ biết sợ sai là tốt, như vậy sẽ tránh được những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra nhưng sợ đến mức "né tránh", không dám làm, hay làm cầm chừng, đùn đẩy việc lên trên thì không thể chấp nhận được. Đây cũng là tình trạng "trên nóng, dưới lạnh" đang khá phổ biến khiến công việc tại nhiều bộ, ngành, địa phương trì trệ.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo quyết liệt, không quản ngày đêm, nhưng một bộ phận cán bộ cấp dưới lại có tư tưởng cầm chừng, các chính sách sẽ khó đi vào cuộc sống (Lời bình: Do vậy cần xem xét lại chính sách đã phù hợp chưa?; Có lợi ích cho Nhân Dân chưa?). Vốn từ lâu, khâu tổ chức thực hiện ở cấp dưới được đánh giá là một khâu yếu.

Lấy ví dụ như tình trạng thiếu thuốc, thiếu trang thiết bị, vật tư y tế đang diễn ra ở nhiều bệnh viện. Tại cuộc họp của Thường trực Chính phủ gần đây về vấn đề này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ rõ một trong những nguyên nhân là "một số cán bộ, ngành, địa phương thiếu mạnh mẽ, sợ trách nhiệm, không dám làm". "Nếu việc mua sắm "đủng đỉnh" thì không thể đáp ứng yêu cầu bảo vệ tính mạng, sức khỏe người dân, tính bằng giờ, bằng phút", Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, yêu cầu ngành y tế rà soát quy định để làm tốt hơn; tránh tâm lý sợ sai, không dám làm.

Hay như việc hồi sinh dự án Nhiệt điện Thái Bình 2, vốn chậm trễ do nhiều nguyên nhân nhưng phần nào do tâm lý trì trệ, sợ trách nhiệm… Để đưa dự án vào hoạt động, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã dành sự quan tâm đặc biệt, có nhiều quyết sách quan trọng, bắt đúng mạch của vấn đề. Phó Thủ tướng Lê Văn Thành được Thủ tướng giao trọng trách trực tiếp chỉ đạo, động viên, chia sẻ, liên tục kiểm tra, đốc thúc triển khai dự án. Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho rằng, nếu không có tâm huyết, trách nhiệm, quyết tâm cao thì không thể hoàn thành và nhấn mạnh: "tôi sẽ sát cánh cùng các đồng chí, không để các đồng chí làm một mình, chịu trách nhiệm một mình".

Đất nước không thể có những đột phá nếu cán bộ không dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Tình trạng cán bộ sợ sai, không dám làm gì sẽ làm mất đi động lực, cơ hội làm ăn, kìm hãm sự phát triển, nhất là ở những cơ quan đơn vị, địa phương có vị trí quan trọng chiến lược quốc gia. Do đó đòi hỏi phải có "liều thuốc mạnh" để xua tan và dẹp tan nỗi lo "một ngày đẹp trời bỗng nhiên mắc sai phạm".

Ngay từ phiên họp Chính phủ đầu tiên của nhiệm kỳ này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nêu rõ yêu cầu nghiên cứu xây dựng cơ chế bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Đây sẽ là trụ đỡ quan trọng để giải tỏa, khắc phục tâm lý sợ làm sai, sợ bị xử lý trách nhiệm, mặc dù rất cố gắng giải quyết khó khăn, thách thức với một động cơ trong sáng, không vì danh, lợi cá nhân.

Chắc chắn một thể chế, cơ chế mạnh mẽ, minh bạch, rõ ràng và hiệu lực cao sẽ tạo môi trường làm việc tối ưu, giúp cho cán bộ, công chức, viên chức yên tâm làm việc, thu nhập chính đáng từ lương đủ lo cho mình, gia đình mình và quan trọng hơn họ được pháp luật bảo vệ…

"Cán bộ là cái gốc của mọi công việc", "muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém". Cán bộ cũng cần phải nâng cao năng lực trình độ nghiệp vụ để "biết đúng, biết sai", và nêu cao ý thức, trách nhiệm để biết làm, dám làm với động cơ trong sáng, ai cũng chờ (Lời bình: Không thể chờ được, mà hãy bắt tay vào làm thôi) một cơ chế, chính sách toàn mỹ rồi mới dám thực hiện thì đất nước khó có sự phát triển đột phá.

Đức Tuân