Cách chơi chứng khoán cho người mới bắt đầu hiệu quả từ A-Z

Bạn đang muốn tập tành đầu tư và tự học cách chơi chứng khoán nhưng không biết bắt đầu từ đâu? Việc đầu tiên bạn cần làm là phải nắm vững các kiến thức cơ bản. Bài viết sau đây chính là “bí kíp nhập môn chứng khoán” mà bạn không thể bỏ qua để bước đầu giúp bạn trở thành nhà đầu tư thực thụ.

Các bước chơi chứng khoán từ a-z

Quy trình đầu tư chứng khoán

Các định nghĩa cơ bản

Một số thuật ngữ bạn cần hiểu trước khi bắt đầu hướng dẫn quy trình chơi chứng khoán:

Thuật ngữ	Giải thích
Cổ phiếu	Xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.
Trái phiếu	Xác nhận quyền cũng như lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành trái phiếu.
Chứng chỉ quỹ	Xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đại chúng.
Quyền chọn mua, quyền chọn bán	Được ghi trong hợp đồng cho phép người dùng lựa chọn quyền mua hoặc quyền bán một số lượng chứng khoán trong khoảng thời gian nhất định với mức giá được xác định trước.
Hợp đồng tương lai	Bản cam kết mua hoặc bán các loại chứng khoán, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán với một số lượng và mức giá nhất định vào ngày xác định trước trong tương lai.
VN-Index	Chỉ số thể hiện biến động cổ phiếu niêm yết trên HSX.
HNX-Index	Chỉ số thể hiện biến động cổ phiếu niêm yết trên HNX.

Một trong những điều quan trọng khi học cách chơi chứng khoán là đọc hiểu bảng giá chứng khoán. – Bảng giá chứng khoán DNSE

Việc đọc và hiểu bảng chứng khoán là điều vô cùng quan trọng trước khi học cách chơi chứng khoán. Trên một bảng giá chứng khoán sẽ luôn thể hiện tất cả thông tin của các giao dịch trên thị trường, giúp nhà đầu tư có thể nghiên cứu đưa ra quyết định đúng đắn.

Tại thị trường Việt Nam, hiện nay có 2 sở giao dịch chính thức: HOSE (Sở Giao dịch Chứng khoán Thanh phố Hồ Chí Minh) và HNX (Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội). Bên cạnh 2 sở giao dịch các doanh nghiệp cũng sẽ có 1 bảng riêng với dữ liệu được lấy từ Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam. Các bảng giá tuy khác nhau về giao diện nhưng các thông tin thì hoàn toàn giống nhau.

Nguyên tắc đầu tư chứng khoán

Dù bạn đang là nhà đầu tư lâu năm nay hay là những người mới (F0) tập tành tìm hiểu các bước đâu tư từ con số 0 thì bạn cũng nên nắm chắc các nguyên tắc chơi chứng khoán sau đây:

• Nắm vững kiến thức chứng khoán.
• Cập nhật thông tin thường xuyên.
• Tránh tâm lý đám đông.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư.
• Loại bỏ suy nghĩ làm giàu nhanh chóng từ chứng khoán.
• Nghiên cứu, xây dựng và bám sát kế hoạch.
• Chú ý các khoản phí liên quan.

Mở tài khoản chứng khoán

Mở tài khoản tại công ty chứng khoán là một yêu cầu bắt buộc với các nhà đầu tư khi muốn tham gia vào thị trường chứng khoán. Mỗi công ty chứng khoán chỉ cho bạn mở được duy nhất một tài khoản giao dịch. Nhưng một nhà đầu tư sẽ được mở nhiều tài khoản tại các công ty khác nhau. 

Để phù hợp với nhu cầu của các nhà đầu tư, các công ty chứng khoán đang ngày một đơn giản hóa việc mở tài khoản chứng khoán. Bạn có thể mở trực tiếp tại văn phòng công ty hoặc mở online mọi lúc mọi nơi. 

Cách mua cổ phiếu

Có 2 cách mua/bán cổ phiếu phổ biến trên thị trường hiện nay:

• Tự đặt lệnh mua/bán qua các sàn hoặc phần mềm giao dịch.
• Đặt lệnh thông qua các công ty, nhà môi giới.

Thời gian giao dịch chứng khoán

Có 3 sàn giao dịch phổ biến nhất hiện nay là HOSE, HNX và UPCoM (thị trường của những công ty đại chúng chưa niêm yết) đều giao dịch từ thứ 2 đến thứ 6. Các sàn bắt đầu từ sáng 9h đến 11h30, chiều từ 13h đến 15h. 

Các trader vẫn có thể đặt lệnh khi sàn chưa mở cửa, lệnh sẽ ở trạng thái “chờ gửi”. Các lệnh đặt trong buổi sáng nếu chưa khớp hoặc khớp một phần, lệnh đó sẽ được tiếp tục vào buổi chiều.

Thời gian giao dịch chứng khoán – điều cần biết cho những trader mới

Cách chơi chứng khoán cho người mới bắt đầu

Xác định khoản đầu tư

Hiện nay, các công ty chứng khoán không yêu cầu số vốn tối thiểu khi đầu tư. Vậy nên bạn có thể mở tài khoản chứng khoán và bắt đầu kiếm tiền chỉ với vài triệu thậm chí vài trăm. Việc bạn bỏ ra nhiều vốn thì lợi nhuận của bạn sẽ tỉ lệ thuận. Ngược lại, khi tham gia với số vốn nhỏ, bạn sẽ nhận được ít lãi hơn. Hãy xác định khoản tiền nhàn rỗi của mình là bao nhiêu để đầu tư mà không ảnh hưởng đến nhu cầu thiết yếu hàng ngày.

Lường trước các rủi ro có thể gặp phải khi đầu tư chứng khoán

Trong quá trình chơi chứng khoán, bạn cần lường trước những rủi ro có thể xảy ra

Việc rủi ro là việc chắc chắn không thể tránh khỏi khi bạn gia nhập vào thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết các rủi ro có thể gặp phải là gì. Trong đầu tư chứng khoán, có 2 phân loại rủi ro chính như sau:

Rủi ro hệ thống

Ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường chứng khoán (không bỏ qua ngành nào):

• Rủi ro mô hình: thị trường chứng khoán là biến động không theo một quy luật nào cả. Các trader sẽ cần chọn cho mình một mô hình đầu tư nhất định (mô hình định giá vốn hoặc tài sản). Nhưng vì không theo quy tắc nào nên không thể tránh khỏi các rủi ro mô hình.
• Rủi ro thanh khoản: rủi ro thanh khoản trong đầu tư chứng khoán là sự bất ổn khi điều kiện giao dịch thay đổi. Đây cũng là khả năng chuyển đổi dễ dàng từ chứng khoán sang tiền và ngược lại. Hơn thế nữa, tính thanh khoản còn được thể hiện thông qua khối lượng giao dịch. Mức thanh khoản cao là khi giao dịch xảy ra với khối lượng lớn.
• Rủi ro hàng hóa: đầu tư cổ phiếu là gián tiếp đầu tư vào sản phẩm dịch vụ của doanh nghiệp đó. Vậy nên giá của hàng hóa thay đổi cũng tác động không nhỏ đến thị trường cổ phiếu.
• Rủi ro biến động lãi suất: lãi suất thị trường luôn tỉ lệ nghịch với giá trị của thị trường chứng khoán. Vậy khi lãi suất cao, giá trái phiếu thấp có thể là một cơ hội tốt để mua vào.
• Rủi ro lạm phát: tình hình lạm phát khiến giá trị của đồng tiền bị thay đổi. Điều đó ảnh hưởng đến lợi nhuận của các nhà đầu tư chứng khoán trong tương lai.

Rủi ro phi hệ thống

Ít có sức ảnh hưởng lớn đến thị trường chứng khoán:

• Rủi ro lỗi thời: sản phẩm rơi vào trạng thái lỗi thời không có gì đổi mới là loại rủi ro mà bất kỳ ngành sản xuất nào có thể gặp phải. Điều này xảy ra do nhiều doanh nghiệp chưa biết tận dụng công nghệ. Đồng thời không tăng trưởng lợi nhuận khiến tình hình doanh nghiệp trở nên trì trệ.
• Rủi ro kiểm toán: rủi ro này phát sinh từ những nhà quản lý và điều hành doanh nghiệp, rủi ro kiểm soát xảy ra khi doanh nghiệp, công ty có sự kiểm soát chi phí và nguồn vốn kém.
• Rủi ro xếp hạng: bất kỳ công ty nào cũng sẽ có những xếp hạng nhằm đánh giá những doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh tốt. Rủi ro xếp hạng xảy ra nếu doanh nghiệp bị tụt hạng.
• Rủi ro truyền thông: xuất hiện nhiều nhất khi doanh nghiệp phát hành chứng khoán và đối mặt với các sự kiện truyền thông xấu từ nhiều phía gây ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp khiến giá cổ phiếu bị giảm nhanh chóng.

Kinh nghiệm đầu tư chứng khoán

Hiện nay nhiều người vẫn có suy nghĩ rằng đầu tư phải có nhiều vốn, không an toàn, tốn thời gian,… Tuy nhiên, nếu bạn biết các tiêu chuẩn về cách chơi chứng khoán, khả năng chiến thắng của bạn sẽ cao hơn rất nhiều.

Lãi kép chắc chắn là cách đầu tư vô cùng thông minh và hiệu quả. Bạn cần có óc tính toán để vạch rõ đường đi dài hạn cho mình. Nhìn được tiềm năng và rủi ro của mình có thể xảy ra đến với mình. Ngoài ra cũng nên có một kế hoạch cụ thể để có sự chủ động trong đầu tư.

Các trường phái đầu tư chứng khoán phổ biến tại Việt Nam

Một bài toán luôn có nhiều cách giải khác nhau, nhưng chúng đều ra một kết quả đúng duy nhất. Trong đầu tư chứng khoán cũng vậy, chúng ta có rất nhiều phương thức đầu tư khác nhau. Dù mỗi người đi theo một trường phái đầu tư khác nhau, nhưng nếu làm đúng đều dẫn tới thắng lợi. Vậy có những trường phái đầu tư chứng khoán nào? Đâu mới là trường phái đầu tư hiệu quả nhất? 

Trong bài viết hôm nay sẽ bật mí cho bạn những kiến thức về trường phái đầu tư. Nếu bạn muốn trở nên thành công trên thị trường, hãy tham khảo bài viết này ngay nhé. 

Các trường phái trong đầu tư chứng khoán

Trường phái đầu tư chứng khoán là gì? 

Trường phái đầu tư là những nguyên tắc định hướng cách chơi của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Thông thường, vào mỗi giai đoạn đầu tư, nhà đầu  sẽ đi theo các trường phái khác nhau sao cho phù hợp với thị trường. Do đó, trường phái đầu tư chứng khoán có thể biểu hiện rõ suy nghĩ và ý định của nhà đầu tư. 

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều trường phái đầu tư khác nhau. Tuy nhiên, có 4 trường phái nổi tiếng và được nhiều người quan tâm nhất là:

• Đầu tư giá trị
• Đầu tư cơ bản
• Đầu tư tăng trưởng
• Đầu tư kỹ thuật

Mỗi trường phái sẽ có những đặc điểm cũng như ưu nhược điểm riêng biệt. Tùy vào thời điểm mỗi nhà đầu tư sẽ biết nên lựa chọn đi theo trường phái nào. 

Ví dụ, trong một thị trường có xu hướng tăng, nhiều nhà đầu tư sẵn sàng mua vào với niềm tin giá cổ phiếu sẽ tiếp tục tăng hơn nữa. Tuy nhiên, cũng có không ít nhà đầu tư sẽ lựa chọn bán ra vì tin rằng cổ phiếu gần chạm đỉnh. Như vậy có thể thấy, cùng trong một xu hướng nhưng lựa chọn của nhà đầu tư là khác nhau. Vì vậy, quyết định lựa chọn trường phái nào ảnh hưởng lớn đến sự lãi/lỗ của họ. 

Nếu bạn muốn thành công khi đầu tư chứng khoán, cần phải học hỏi thêm nhiều kiến thức. Từ đó, bạn có thể phán đoán và xây dựng cho mình những chiến lược đầu tư thông minh. Đồng thời, bạn hãy lựa chọn và theo đuổi những trường phái đầu tư phù hợp, cũng như kiên trì theo đuổi nó. Điều này sẽ giúp bạn khỏi bị lung lay bởi những biến động nhỏ trên thị trường. 

Các trường phái đầu tư chứng khoán phổ biến hiện nay

Tại Việt Nam, nhà đầu tư thường theo đuổi một trong số 4 trường phái đầu tư. Chúng bao gồm: đầu tư giá trị, tăng trưởng, cơ bản và kỹ thuật. Hãy cùng xem cụ thể ý nghĩa của mỗi loại đầu tư là gì nhé. 

Trường phái đầu tư giá trị

Đa số những nhà đầu tư huyền thoại trên thị trường chứng khoán đều theo đuổi phương pháp này. Chúng ta có thể kể đến Benjamin Graham – cha đẻ của trường phái này và tỷ phú đô la Warren Buffett. 

Đối với những nhà đầu tư theo trường phái giá trị, họ sẽ đi sâu vào đánh giá giá trị nội tại của doanh nghiệp. Từ đó, họ tìm ra những cổ phiếu có giá thị trường nhỏ hơn giá trị thực của nó. Cuối cùng họ sẽ mua vào và nắm giữ trong dài hạn. Các nhà đầu tư giá trị sẵn sàng nắm giữ cổ phiếu rất lâu, kết hợp với lãi kép để gia tăng tài sản trong nhiều năm. 

Công cụ được nhà đầu tư giá trị sử dụng nhiều nhất là báo cáo tài chính. 

Trường phái đầu tư theo giá trị

Ưu điểm của đầu tư giá trị

• Nhà đầu tư có thể sở hữu tài sản có giá trị thấp hơn giá trị thực của nó. 
• Tận dụng được đòn bẩy thời gian ít nhất để tạo ra tài sản có giá trị lâu dài nhất. 
• Nhà đầu tư giá trị chuyên nghiệp sẽ nắm giữ được tài sản có giá trị tăng bền vững. 
• Đầu tư giá trị không bị ảnh hưởng các tâm lý bầy đàn, đám đông và hiệu ứng FOMO. Những yếu tố như biến động giá cả hằng ngày không phải mối quan tâm của nhà đầu tư giá trị. Vì họ chỉ tập trung vào giá trị nội tại của doanh nghiệp đang đầu tư. 

Nhược điểm của đầu tư giá trị:

• Tại những giai đoạn thị trường tăng trưởng mạnh, hầu hết các công ty đều trên giá trị thực. Do đó, không có nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư giá trị trong giai đoạn này. 
• Nhà đầu tư giá trị cũng có khả năng sẽ bỏ qua những cơ hội đầu tư tăng trưởng khác. Lý do là bởi họ đang nắm giữ dài hạn cổ phiếu mà mình đã đầu tư. 
• Lợi nhuận chỉ giới hạn ở vùng giá trị thực của doanh nghiệp. Và nhà đầu tư sẽ bỏ qua phần lợi nhuận nếu doanh nghiệp tiếp tục tăng trưởng vượt xa giá trị thực. 
• Thêm vào đó, trường phái đầu tư giá trị cũng không phù hợp với nhà đầu tư cá nhân. Bởi vì khối lượng dữ liệu phải xử lý quá lớn, và dữ liệu cho nhà đầu tư cá nhân thường là một chiều. Do đó, nhà đầu tư khó tiếp cận được với các dữ liệu chính thống. 
• Tại thời điểm đang nắm giữ, cổ phiếu có thể sẽ không quay lại được giá trị ước tính của nhà đầu tư. Vì vậy, nhà đầu tư giá trị sẽ phải đối mặt với rủi ro thay đổi giá trị thực của cổ phiếu. 
• Phương pháp đầu tư này cũng khó xác định được giá cổ phiếu đã về giá trị thấp nhất chưa. Và liệu rằng nó có tiếp tục giảm nữa hay không. 

Trường phái đầu tư tăng trưởng

Đầu tư tăng trưởng là chiến lược tập trung vào công ty mới nổi, ít người biết đến danh tiếng. Vậy nhưng, những công ty này phải có tiềm năng tăng trưởng vượt bậc trong tương lai. Đây là trường phái đầu tư ngược lại hoàn toàn với đầu tư giá trị. Nhà đầu tư tăng trưởng không cần phải chờ giá cổ phiếu giảm xuống thật thấp. Mà ngược lại, họ sẵn sàng mua ở giá cao để sau này bán lại với giá cao hơn. 

Để thành công với trường phái này, nhà đầu tư cần phải nhận định tiềm năng tăng trưởng ngành. Đồng thời với đó là đánh giá năng lực tài chính của công ty, có sẵn sàng đột phá không. 

Đầu tư tăng trưởng tập chung vào những công ty nhỏ tiềm năng

Ưu điểm của đầu tư tăng trưởng: 

• Nhà đầu tư có thể nắm bắt cơ hội nhanh và nhìn thấy được nhiều cơ hội trên thị trường. 
• Đầu tư tăng trưởng đem lại giá trị lợi nhuận vượt trội hơn so với thị trường chung.
• Nhà đầu tư tăng trưởng có thể xoay vòng vốn linh động để gia tăng lợi nhuận tùy theo tính hình của thị trường. 

Nhược điểm của đầu tư tăng trưởng: 

• Độ rủi ro và tính biến động cao. Vì tăng trưởng chỉ tính thời điểm, khó được duy trì lâu dài, bị tác động bởi yếu tố tâm lý, thị trường. 
• Phương pháp này cũng gây mất nhiều thời gian để đánh giá độ tin cậy của các chỉ số tăng trưởng. 
• Nhà đầu tư có thể phải mua cổ phiếu ở giá cao hơn nhiều so với giá trị thực của nó. Và sự tăng trưởng dự kiến có thể không bao giờ trở thành hiện thực. 

Trường phái đầu tư phân tích kỹ thuật

Các nhà đầu tư theo đuổi phương pháp phân tích kỹ thuật thường không quá quan tâm đến giá trị nội tại doanh nghiệp. Họ tập trung vào nghiên cứu biểu đồ nhằm dự đoán hành vi thị trường trong tương lai. Điều này dựa trên diễn biến giá cả và khối lượng giao dịch trước đó. 

Công cụ được sử dụng nhiều nhất của nhà đầu tư phân tích kỹ thuật là biểu đồ nến. Họ thường là những nhà đầu tư ngắn hạn hoặc nhà đầu cơ. Số lượng nhà đầu tư theo trường phái phân tích kỹ thuật chiếm đa số tại Việt Nam. Lý do là bởi nó phù hợp với tính cách thích làm giàu nhanh của nhà đầu tư. Nhà đầu tư phân tích kỹ thuật sẽ thấy lời hoặc lỗ ngay trong ngắn hạn. 

Đầu tư theo phân tích kỹ thuật

Trường phái đầu tư phân tích kỹ thuật có 3 quan điểm trái ngược với đầu tư giá trị. 

• Mọi thông tin sẽ được phản ánh vào giá
• Giá vận động theo xu thế
• Biến động thị trường liên quan đến tâm lý của nhà đầu tư 

Ưu điểm của đầu tư kỹ thuật: 

• Đơn giản: Nhà đầu tư không cần phải có kiến thức chuyên môn doanh nghiệp, báo cáo tài chính và tình hình hoạt động doanh nghiệp. Bản chỉ cần quan tâm đến biến động giá cổ phiếu và khối lượng cổ phiếu trên đồ thị. 
• Nhanh: Trong một ngày, nhà đầu tư có thể xem hàng chục/ trăm mã cổ phiếu khác nhau. Thậm chí, bạn có thể tự xây dựng cho mình một bộ lọc phân tích kỹ thuật. Trong khi đó, để tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp bạn sẽ mất rất nhiều thời gian.

Nhược điểm của đầu tư kỹ thuật: 

• Tại thời điểm bên mua và bên bán không rõ vị thế của mình, các chỉ báo phân tích kỹ thuật sẽ trở nên hỗn loạn. Đơn giản, khi đó bạn sẽ chủ yếu giao dịch dựa vào may mắn là chính. 
• Các chỉ số kỹ thuật cũng bị chi phối bởi các đội lái chứng khoán. Họ điều tiết giá cổ phiếu với mục đích khác nhau, tác động đến biến động giá cổ phiếu. Đội lái cổ phiếu cực kỳ am hiểu tâm lý của nhà đầu tư. Do đó, họ sẽ tạo ra những đợt tăng giảm giá ảo nhà đánh bại những nhà đầu tư F0. Nếu bạn không nhanh nhạy sẽ rất dễ bị sập bẫy của đội lái. 

Trường phái đầu tư phân tích cơ bản

Đây là trường phái đầu tư dựa vào giá trị nội tại của phiếu thông qua phân tích các chỉ số tài chính và triển vọng trong tương lai của doanh nghiệp. Nhà đầu tư định giá cổ phiếu thông qua các yếu tố định lượng và định tính. Trong đó: 

• Định lượng là tập trung phân tích dữ liệu từ báo cáo tài chính của công ty. Ví dụ như bảng cân đối kế toán, các cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ. 
• Định tính là phân tích các yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của công ty. Chúng bao gồm: 

• Phân tích vĩ mô: chính sách của chính phủ, GDP, lãi suất, tỷ giá, lạm phát. 
• Phân tích ngành: Tình hình cung/cầu sản phẩm trong ngành, tiềm năng gia nhập ngành, sức mạnh người mua,… 
• Phân tích doanh nghiệp: Xác định mô hình kinh doanh, lợi thế cạnh tranh, và các rủi ro. 

Đầu tư phân tích cơ bản

Nhà đầu tư kết hợp phân tích định lượng và định tính để đánh giá sức khỏe tài chính. Từ đó, họ sẽ đưa ra dự báo kết quả kinh doanh và ước tính giá trị hợp lý của cổ phiếu. Do đó, phân tích cơ bản có ưu nhược điểm của loại hình đầu tư giá trị và tăng trưởng. 

Trường phái đầu tư nào là tốt nhất? 

Rất khó để nhận định đâu là trường phái đầu tư tốt nhất trong số trên. Bởi mỗi nhà đầu tư sẽ có thế mạnh riêng để phù hợp với mỗi trường phái. 

Phương pháp đầu tư phân tích kỹ thuật phù hợp hơn với những bạn nhanh nhạy với thị trường. Đồng thời nếu bạn là người có kỷ luật, quản trị rủi ro tốt, trường phái này cũng rất phù hợp với bạn. 

Trong khi đó, đầu tư giá trị và đầu tư tăng trưởng đòi hỏi bạn phải có nhiều kiến thức và kinh nghiệm để có thể nhận biết và đánh giá cổ phiếu. 

Do đó, để thành công trên thị trường chứng khoán, bạn cần trang bị kiến thức vững trãi. Đồng thời với đó là rèn dũa kinh nghiệm thực chiến trên thị trường và bắt đầu đầu tư sớm. Đầu tư sớm giúp bạn có thể thành công hoặc thất bại ngay từ lần đầu tư. Nhưng dù thất bại, bạn vẫn có cơ hội để thành công trước khi quá muộn, phải không nào? 

Như vậy, đã bật mí cho bạn về 4 trường phái đầu tư chứng khoán phổ biến hiện nay. Hy vọng qua những thông tin này bạn sẽ lựa chọn cho mình một phương thức phù hợp. Và nhờ đó sẽ chiến thắng trên hành trình đầu tư, làm giàu của mình nhé.