41,3% tổng diện tích Trái đất là sa mạc và các vùng đất khô hạn. Các nhà khoa học cảnh báo nếu biến toàn bộ sa mạc thành rừng thì hậu quả sẽ rất đáng sợ. Vì sao vậy?
Tham vọng của nhân loại
"Sa mạc hóa" là thuật ngữ phổ biến nhất để nói về một quá trình thoái hóa đất ở các khu vực khô hạn, bán khô hạn và cận ẩm do biến đổi khí hậu , hoạt động của con người và nhiều yếu tố khác. Ảnh hưởng lớn nhất của nạn sa mạc hóa là gây xói mòn đất, biến đất trở thành vô sinh và ảnh hưởng xấu đến cuộc sống con người.
Nhờ có sự truyền bá về những tác động xấu của sa mạc hóa đối với cuộc sống của loài người và môi trường nên vấn đề này đã nhận được nhiều sự quan tâm của dư luận. Hiện nay, các nhà khoa học đã tìm kiếm nhiều phương pháp khác nhau để cải thiện tình trạng này. Một trong số đó là ý tưởng biến sa mạc thành rừng.
Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc , các vùng đất khô hạn, bao gồm cả những vùng sa mạc đang chiếm tới 41.3% tổng diện tích của Trái đất . Vậy nếu như nhân loại có thể biến tất cả các vùng đất này thành rừng thì kết quả sẽ thế nào? Môi trường của Trái đất có thể thực sự được cải thiện không?
Có thể bạn sẽ cảm thấy bất ngờ nhưng câu trả lời là không! Thậm chí hậu quả có thể nghiêm trọng hơn rất nhiều. Vì sao lại như vậy?
Trên thực tế, Trung Quốc đã từng thành công trong một dự án trồng rừng trên sa mạc Kubuqi. Tuy nhiên, quy mô của dự án này không lớn, diện tích phủ xanh của sa mạc chỉ đạt 1/3 với 70 loại cây khác nhau. Thế nhưng, trong những năm đầu của dự án, việc độc canh được áp dụng ở một số khu vực đã làm giảm đa dạng sinh học của các loài và dẫn đến lây lan dịch bệnh ở thực vật. Ngoài ra, trồng rừng đã vượt quá khả năng chịu tải của đất và do cây cối không có ai chăm sóc nên chúng đã bị chết.
Dù không hoàn toàn thành công nhưng dự án này của Trung Quốc đã mở ra hy vọng cho các vùng khô hạn và sa mạc như UAE, Ai Cập, Libya, Ấn Độ và nhiều quốc gia trên lục địa Châu Phi. Thế nhưng, trước "tham vọng" này của nhân loại, nhiều nhà khoa học lại lên tiếng cảnh báo rằng hậu quả sẽ rất nghiêm trọng nếu tất cả các sa mạc trên Trái đất trở nên màu mỡ.
Mặt trái của việc phủ xanh sa mạc
Trước tiên, chúng ta cần biết rằng, trong một hệ sinh thái khi có một nhân tố nào đó thay đổi đều có thể gây ra ảnh hưởng dây chuyền đến những nhân tố khác. Ta có thể gọi đây là "hiệu ứng cánh bướm", hay có thể hiểu là một thay đổi nhỏ ở đầu vào có thể dẫn đến sự thay đổi lớn của kết quả.
Đối với trường hợp phủ xanh sa mạc, nhờ có thảm thực vật mới, khí hậu của các sa mạc sẽ trở nên ẩm ướt hơn. Và vấn đề phát sinh đầu tiên chính là đại dịch châu chấu. Một đàn châu chấu với sức ăn lớn hơn 2.500 người một ngày sẽ khiến cho đại dịch trở thành khủng hoảng toàn cầu khi quy mô của chúng lớn hơn nhiều lần. Như vậy, không chỉ có cây cối, hoa màu ở quanh sa mạc mà thậm chí cả thế giới cũng sẽ bị châu chấu tàn phá.
Thứ hai, sa mạc không còn cũng đồng nghĩa là sẽ có nhiều khu vực sống hơn cho các loài thực vật và động vật trong rừng. Nhưng, điều này cũng dẫn tới sự tuyệt chủng của các loài sống trên sa mạc. Ngoài ra, các sa mạc tồn tại không phải là vô ích, chúng có vai trò rất quan trọng trong việc điều chỉnh nhiệt độ của Trái đất, hình thành các khoáng chất như nitrat, kali, thạch cao... Do đó, nếu các sa mạc biến thành rừng, sự mất cân bằng sinh thái sẽ diễn ra trầm trọng hơn.
Không chỉ có động thực vật của sa mạc, sự biến mất của sa mạc còn khiến 2,1 tỷ người đang sống trên đó mất đi nơi ở. Họ cần phải học cách thích nghi với môi trường sống và cách sống ở nơi mới.
Thứ ba, hàm lượng không khí trên Trái đất mà chúng ta đang sống hiện nay bao gồm khí oxy và CO2. Khi Trái đất mất đi sa mạc, diện tích rừng phủ rộng hơn sẽ khiến cho lượng khí CO2 bị giảm mạnh. Thế nhưng, việc này sẽ khiến cho Trái đất bị mất đi "lớp bảo vệ" và nảy sinh một loạt vấn đề. Đó là nhiệt độ không ổn định, nước biển, nước ở sông hồ bị bốc hơi, không khí trở nên quá khô và không thể hình thành vòng tuần hoàn của nước dẫn tới trời sẽ không có mưa, nước biến mất. Ngoài ra, lượng 02 tăng mạnh trong không khí cũng sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho con người, thậm chí là hiểm họa hủy diệt loài người.
Thứ tư, cây xanh từ lâu luôn đóng một vai trò quan trọng trong việc hấp thụ CO2. Tuy nhiên, có nhiều cây xanh hơn không có nghĩa là chúng có thể làm giảm sự nóng lên toàn cầu. Các nhà khoa học cho rằng, cây cối tuy hấp thụ CO2 qua quá trình quang hợp nhưng chúng cũng thải ra một số chất hóa học khiến cho hành tinh ấm lên. Điều này cũng sẽ khiến cho khí hậu tổng thể của hành tinh bị ảnh hưởng nặng nề.
Tóm lại, dù sự tồn tại của các sa mạc có thể khiến nhiều người thấy khó chịu và diện tích của sa mạc cũng ngày lớn hơn do nhiều yếu tố gây ra. Nhưng, tất cả những gì nhân loại có thể làm chính là cải thiện và giảm thiểu thiệt hại về môi trường. Việc phủ xanh sa mạc có thể coi như một thử thách đầy chông gai cần tìm thêm giải pháp hiệu quả nhất để tránh cho loài người phải chịu những hậu quả đáng sợ.
*Bài viết tổng hợp từ Whatif, Interesting Engineering...
Ý tưởng biến sa mạc thành rừng có vẻ đầy hứa hẹn, nhưng để hiện thực hóa nó cần ý chí chính trị, nhân lực và vật lực.
Một báo cáo của Liên Hợp Quốc cho thấy, các vùng đất khô hạn, bao gồm cả những vùng sa mạc rộng lớn, chiếm 41,3% tổng diện tích đất của trái đất. Điều gì sẽ xảy ra nếu một lượng lớn đất này có thể được chuyển đổi thành đất màu mỡ có khả năng canh tác? Đây là một vấn đề đặc biệt quan trọng đối với Trung Quốc, nước có tổng diện tích đất là 3,5 triệu dặm vuông, nhưng chỉ 12% trong số đó có thể trồng trọt được.
Năm 2016, các nhà nghiên cứu từ Đại học Giao thông Trùng Khánh (Trung Quốc) tuyên bố đã phát triển một công nghệ mới có thể chuyển đổi sa mạc thành đất nông nghiệp. Thoạt nhìn, ý tưởng chuyển đổi sa mạc thành đất nông nghiệp có vẻ có lợi cho nông nghiệp, kinh tế, tái trồng rừng và quản lý tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, tác động của việc chuyển đổi sa mạc và đồng cỏ sang đất canh tác có thể gây ra những tác động quy mô lớn đến khí hậu, đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái tổng thể của trái đất, cần được nghiên cứu thấu đáo.
Để hiện thực hóa ý tưởng biến sa mạc thành đất canh tác cần ý chí chính trị, nhân lực và vật lực (Nguồn: interestingengineering.com)
Cách Trung Quốc biến sa mạc thành đất nông nghiệp
Công nghệ được phát triển bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học Giao thông Trùng Khánh bao gồm một chất nhão làm từ xenlulo thực vật, có thể cải thiện đáng kể khả năng giữ nước, khoáng chất, không khí, vi khuẩn và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của cây trồng. Loại keo này đã được áp dụng cho một mảnh đất rộng 1,6 ha đầy cát ở sa mạc Ulan Buh, thuộc Khu tự trị Mông Cổ. Theo thời gian, khu đất này đã được chuyển đổi thành đất trồng trọt màu mỡ có khả năng sản xuất cà chua, lúa, dưa hấu, hoa hướng dương và ngô.
Giáo sư Yang Qingguo thuộc Đại học Jiaotong giải thích: “Chi phí vật liệu nhân tạo và máy móc để biến cát thành đất thấp hơn so với cải tạo và nông nghiệp môi trường có kiểm soát”.
Theo các nhà nghiên cứu Trung Quốc, những cây trồng trên đất cát mang lại năng suất cao hơn cây trồng sử dụng cùng một lượng nước cần thiết để phát triển trên đất canh tác bình thường. Hơn nữa, lượng phân bón cần thiết cho cây trồng thấp hơn so với lượng phân bón cần thiết cho sự phát triển của rau trên các loại đất khác.
Nghiên cứu này được thực hiện bởi các nhà khoa học Yi Zhijian và Zhao Chaohua, kết quả đã được công bố vào năm 2016 trên tạp chí tiếng Anh Engineering, được phát hành bởi Học viện Kỹ thuật Trung Quốc (CAE). Kỹ thuật do các nhà nghiên cứu thực hiện cũng đã được trình bày tại Hội nghị của Liên Hợp Quốc về chống sa mạc hóa (UNCCD), một sáng kiến bắt đầu vào năm 1994, với mục đích ngăn chặn tiến trình sa mạc hóa vào năm 2030 thông qua việc hợp tác toàn cầu và các chiến lược dài hạn.
Chương trình Rừng phòng hộ Ba Bắc ở Trung Quốc
Công trình nghiên cứu tại Đại học Giao thông không phải là nỗ lực đầu tiên của Trung Quốc nhằm biến sa mạc thành đất đai màu mỡ. Năm 1978, Trung Quốc đã khởi động một chương trình đầy tham vọng hơn, được gọi là Chương trình Rừng phòng hộ Ba Bắc, Chương trình Vành đai Phòng hộ Ba Bắc, hay Vạn Lý Trường Thành Xanh - nhằm mục tiêu ngăn chặn sự mở rộng của Sa mạc Gobi và bắt đầu các dự án trồng rừng ở các khu vực Đông Bắc, Bắc và Tây Bắc.
Cho đến nay, chương trình đã hạn chế hiệu quả sự mở rộng của việc sa mạc hóa, giúp ngăn chặn bão cát và xói mòn đất, bảo tồn nước và đất, bảo vệ nông nghiệp trong khu vực. Chương trình Rừng Phòng hộ dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2050, theo đó ước tính khoảng 35 triệu hecta đất sẽ được chuyển đổi thành rừng. Chính phủ Trung Quốc tuyên bố đây là sáng kiến trồng rừng lớn nhất thế giới.
Theo một báo cáo của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, trong bốn thập kỷ qua, hơn 7,88 triệu hecta cây chắn gió đã được trồng, 336.200 km2 sa mạc hóa đã được phủ xanh và hơn 10 triệu hecta đồng cỏ đã được bảo vệ hoặc phục hồi. Đồng thời, ở Cao nguyên Hoàng Thổ, độ che phủ của cỏ và rừng đã tăng khoảng 60%, lượng phù sa tích tụ ở sông Hoàng Hà đã giảm đi đáng kể. Các hình ảnh vệ tinh của NASA xác nhận rằng độ che phủ của rừng đã tăng lên ở Trung Quốc trong 20 năm qua nhờ các nỗ lực bảo tồn khác nhau của chính phủ Trung Quốc.
Tuy nhiên, một số yếu tố của dự án đã được coi là gây tranh cãi - trong những năm đầu của dự án, việc độc canh đã được áp dụng ở một số khu vực, điều làm giảm đa dạng sinh học các loài và dẫn đến lây lan dịch bệnh thực vật.
Jennifer L. Turner, Giám đốc Diễn đàn Môi trường Trung Quốc tại Trung tâm Woodrow Wilson đã nói với tạp chí National Geographic vào năm 2017 rằng, “với Vạn Lý Trường Thành Xanh, người ta đang trồng rất nhiều cây trong các buổi lễ lớn để chống sa mạc hóa, nhưng sau đó không ai chăm sóc nên cây chết”.
Tạp chí này cũng chỉ ra rằng, việc trồng rừng có thể vượt quá khả năng chịu tải của đất, khiến cây cối chết dần chết mòn nếu không có sự chăm sóc thường xuyên của con người. Bất chấp một số vấn đề ban đầu, Trung Quốc vẫn tiếp tục dự án trồng rừng lớn nhất thế giới và điều này đã mang lại một số kết quả tích cực. Kể từ khi dự án bắt đầu, khu vực phía bắc đã chứng kiến sự tăng trưởng độ phủ xanh từ 5% lên 13,5% và các phần của sa mạc Gobi hiện đang nở rộ với thảm thực vật khỏe mạnh, đất đai màu mỡ và lượng mưa tăng lên.
Một bước đột phá lớn khác là thay thế sa mạc Maowusu ở khu vực Nội Mông, miền bắc Trung Quốc bằng một khu rừng tươi tốt. Đến năm 2020, 93,24% diện tích sa mạc Maowusu đã được phục hồi với thảm thực vật, và các khu vực sa mạc trước đây được xếp hạng trong 4 khu vực lớn nhất của Trung Quốc nay gần như biến mất khỏi bản đồ. Ngoài Vạn Lý Trường Thành Xanh, Trung Quốc đã thực hiện các biện pháp khác để ngăn chặn sự phát triển của sa mạc. Bắt đầu từ đầu những năm 2000, một loạt luật được thông qua cũng giải quyết vấn đề này với nỗ lực trả lại một số vùng đất trồng trọt và chăn thả gia súc về trạng thái rừng che phủ hoặc đồng cỏ.
Nhiều nỗ lực trên khắp thế giới để biến sa mạc thành rừng
Nhiều lớp phủ xanh hơn có thể đồng nghĩa với việc tăng cường an ninh lương thực, nhiều mưa hơn, năng suất cao hơn, giảm xói mòn đất và đất ít suy thoái hơn. Ngoài Trung Quốc, có rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm công nghệ và dự án trồng rừng. Đất sét Nano Lỏng (Liquid Nano Clay - LNC), một phương pháp xử lý cát đặc biệt có thể thay đổi đặc tính khô của các hạt cát bằng cách phủ lớp đất sét và cho phép chúng giữ nước, được nghiên cứu bởi nhà khoa học Na Uy Kristian Morten Olesen năm 2005. Sử dụng phương pháp này, bất kỳ loại cát kém chất lượng nào cũng có thể nhanh chóng được chuyển đổi thành đất năng suất cao.
Năm 2018, công ty Kiểm soát Sa mạc (Desert Control) do Olesen thành lập, đã kết hợp với Trung tâm Nông nghiệp Sinh học Quốc tế (ICBA) của Dubai tiến hành các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm và thực địa nhằm chứng minh tiềm năng của LNC trong việc biến vùng đất sa mạc của UAE thành những vùng màu mỡ xanh tốt. Faisal Al Shimmari - một nhà sáng tạo đến từ UAE, đã tiến hành một thử nghiệm canh tác hai vùng đất, một vùng đất được xử lý bằng LNC và vùng kia không có LNC.
Ông phát hiện ra khu đất được xử lý LNC chỉ tiêu thụ 81 mét khối nước để sản xuất cây trồng so với 137 mét khối nước được sử dụng ở khu vực không được xử lý. Với thành công ban đầu này, Desert Control hiện có kế hoạch đẩy mạnh sản xuất đất sét nano để đẩy mạnh hơn nữa quá trình tái trồng rừng sa mạc ở UAE trong khi chính phủ UAE cũng coi LNC là một cơ hội để tăng cường an ninh lương thực của nước này.
Tưới tiêu-xoay quanh trục trung tâm, một kỹ thuật phân phối nước hiệu quả được phát triển bởi người nông dân Mỹ Frank Zybach vào những năm 1940, hiện đang được áp dụng rộng rãi ở các vùng khô hạn như Libya, Ấn Độ và UAE. Hệ thống được thiết kế để giảm thiểu thất thoát nước do bay hơi, bằng cách sử dụng kết hợp phương pháp tưới phun và tưới nhỏ giọt để cấp nước từ tâm trong một vòng tròn.
Hơn 90% tổng diện tích đất của Ai Cập là sa mạc, nhưng nước này cam kết ngăn chặn quá trình sa mạc hóa và chuyển vùng đất khô cằn thành đất canh tác. Trong nhiều thập kỷ, Ai Cập đã tham gia vào một số dự án trồng rừng và chống sa mạc hóa, bao gồm cả việc sử dụng đất sét nano và hình thành đất bằng cách sử dụng phân trộn. Từ năm 1998-2020, dự án Rừng Serapium đã phủ 200 ha đất sa mạc bằng cây cối, sử dụng nước thải đã qua xử lý. Trong những năm tới, nước này hy vọng sẽ khởi động các dự án tương tự để tạo ra nhiều đất canh tác hơn.
Năm 2007, 11 quốc gia trên lục địa Châu Phi đã cùng Liên minh Châu Phi thành lập Bức tường xanh vĩ đại Châu Phi nhằm tạo ra một hành lang xanh dài 8.000 km trên khắp Châu Phi vào năm 2030. Theo dự án này, Senegal đã quản lý để khôi phục 800.000 ha đất bạc màu, Niger đã trồng 149 triệu cây, và Ethiopia đã nhân thành công 5,5 tỷ cây và cây giống cho các cộng đồng địa phương. Tuy nhiên, hơn nửa tiến độ dự án mới thực hiện được 4% diện tích mục tiêu.
Đảo Mauji, một vùng đất hoang cằn cỗi ở Assam (Ấn Độ) đã được Jadav Payeng, người được mệnh danh là người rừng của Ấn Độ, biến thành một khu rừng sản xuất với diện tích 550 ha. Jadav bắt đầu trồng cây khi còn là một thiếu niên để chống xói mòn đất và tiếp tục trồng cây trên khắp vùng Mauji trong 40 năm sau đó. Gần đây, anh đã hợp tác với Fundación Azteca, một tổ chức phi chính phủ có mục tiêu trồng 7 triệu cây xanh ở Mexico trong những năm tới.
Năm 2019, Chính phủ Ấn Độ đã đưa ra dự án Vạn Lý Trường Thành của Ấn Độ, một hành lang xanh dài 1.400 km từ Porbandar đến Panipat, có thể khôi phục các vùng đất khô hạn của đất nước thông qua việc trồng rừng trên diện rộng. Shyam Sundar Jyani, người chiến thắng Giải thưởng Land for Life năm 2021 của UNCCD đã trồng hơn 2,5 triệu cây xanh ở bang Rajasthan. Ông trồng các loài cây bản địa và các chiến dịch trồng cỏ của ông đã truyền cảm hứng cho hàng nghìn dân làng trồng cây ở các khu vực khô cằn khác nhau của Rajasthan.
Điều gì sẽ xảy ra nếu tất cả các sa mạc đều trở nên xanh tươi và màu mỡ?
Nếu tất cả các sa mạc trên trái đất trở nên màu mỡ sẽ gây ra một số hậu quả, cả tích cực và tiêu cực đối với sự sống trên hành tinh. Mất an ninh lương thực đang là một vấn đề toàn cầu nghiêm trọng hiện nay. Theo một báo cáo năm 2019 của Liên Hợp Quốc, khoảng 750 triệu người hiện đang phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực ở mức cao hoặc nghiêm trọng. Nếu đủ đất canh tác, ngành nông nghiệp có thể chấm dứt tình trạng mất an ninh lương thực.
Ít sa mạc hơn cũng có nghĩa là sẽ có nhiều đất hơn cho các loài động vật rừng và thực vật - điều sẽ dẫn đến sự gia tăng đa dạng sinh học. Tuy nhiên, đồng thời, sự tuyệt chủng hoặc giảm sút các loài sống trên sa mạc có thể dẫn đến sự mất cân bằng sinh thái. Các sa mạc đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh nhiệt độ trái đất, và tình trạng khô hạn của chúng thúc đẩy sự tập trung và hình thành các khoáng chất hữu ích như kali, borat, thạch cao, nitrat.
Nếu tất cả các sa mạc trên hành tinh của chúng ta biến mất, điều này có thể ảnh hưởng xấu đến khí hậu của trái đất, và có thể đặt ra vấn đề về sự sẵn có liên tục của các khoáng chất khác nhau. Ngoài vô số các loài động thực vật có thể không tồn tại nếu không có sa mạc, có 2,1 tỷ người đã biến vùng đất khô hạn trở thành ngôi nhà của mình và họ thích nghi tốt với lối sống trên sa mạc. Những cộng đồng như vậy có thể đấu tranh để tồn tại khi không có đất khô hạn, và họ cần phải thích nghi với những cách sống mới.
Rừng từ lâu đã được coi là một hệ thống tự nhiên để hấp thụ carbonic, có nghĩa là nhiều rừng hơn có thể làm giảm sự nóng lên toàn cầu. Tuy nhiên, mặc dù cây cối hấp thụ carbonic thông qua quá trình quang hợp, chúng cũng thải ra một loạt các chất hóa học phức tạp, một số chất có thể làm ấm hành tinh. Những cây có lá sẫm màu cũng có thể tăng nhiệt độ do hấp thụ ánh sáng mặt trời. Một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng hiệu ứng ấm lên từ rừng có thể bù đắp một phần hoặc hoàn toàn khả năng làm mát của chúng.
Rừng ở nơi có sa mạc có thể mang lại nhiều mưa hơn và tăng lượng nước ngọt có sẵn. Đây sẽ là một sự trợ giúp tuyệt vời cho 1/5 dân số loài người hiện đang đối mặt với tình trạng khan hiếm nước. Tuy nhiên, điều này cũng sẽ có ảnh hưởng sâu rộng và chưa được biết đến đối với khí hậu tổng thể của hành tinh. Làm xanh sa mạc là một nhiệm vụ đầy thách thức nhưng các thí nghiệm được tiến hành ở Trung Quốc và các khu vực khác trên thế giới về tái trồng rừng trên sa mạc ở quy mô lớn đã làm dấy lên hy vọng về một tương lai sán lạn phía trước./.
CTV Lê Ngọc/VOV.VN (Biên dịch) Theo Interestingengineering
Dự thảo Luật Đất đai cần cắt giảm tối đa thủ tục rườm rà không cần thiết, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong giao dịch, sử dụng đất, Thủ tướng yêu cầu.
Sáng 10/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ cho ý kiến về dự thảo Luật Đất đai sửa đổi và Luật Nhà ở sửa đổi.
Về dự án Luật Đất đai sửa đổi, Thủ tướng nhấn mạnh đây là dự luật rất quan trọng, phạm vi điều chỉnh rộng, đối tượng nhiều, nội dung khó, phức tạp, nhạy cảm, tác động lớn đến đời sống người dân và phát triển kinh tế - xã hội. Vì thế các cơ quan cần nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến nhân dân, đảm bảo phù hợp với chủ trương của Đảng tại Nghị quyết 18 và Hiến pháp, tình hình thực tế.
Theo Thủ tướng, cần tiếp tục nghiên cứu, chọn lọc các vấn đề tiếp thu theo tinh thần không cầu toàn, không nóng vội, tôn trọng thực tiễn khách quan để luật hóa các vấn đề đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh hiệu quả. Các vấn đề mới, còn nhiều ý kiến cần tiếp tục nghiên cứu, có thể thí điểm để đánh giá tổng kết, mở rộng dần. Các vấn đề giải trình cần có căn cứ xác đáng, lập luận thuyết phục.
Nội dung còn ý kiến khác nhau cần được phân tích rõ ưu, nhược điểm của từng phương án trình, thể hiện rõ quan điểm. Thủ tướng nhắc lại, Việt Nam đang phát triển, nền kinh tế đang chuyển đổi nên các chính sách phải có bước đi, lộ trình phù hợp, "tránh giật cục, chuyển trạng thái đột ngột".
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật, sáng 10/4. Ảnh: Nhật Bắc
Dự thảo luật cần theo nguyên tắc phát huy tối đa nguồn lực về cơ chế, chính sách đất đai để thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển; hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân, doanh nghiệp; có công cụ kiểm tra, giám sát, tránh bị lợi dụng và tham nhũng.
Cùng với cắt giảm tối đa thủ tục rườm rà, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong giao dịch đất đai, Thủ tướng yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số lĩnh vực này, gắn với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. "Việc tiếp thu, chỉnh lý các quy định cần tham khảo, vận dụng có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, phù hợp với đặc điểm, điều kiện, đặc thù của đất nước", Thủ tướng nói và lưu ý tiếp tục rà soát với các luật liên quan để không có khoảng trống pháp lý.
Sau khi tiếp thu ý kiến nhân dân, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang dự thảo Luật Đất đai sửa đổi lần thứ 5, trong đó nội dung quan trọng nhất là bỏ khung giá đất của Chính phủ, giao địa phương quy định bảng giá đất hàng năm. Giá đất được xác định theo giá thị trường. Dự thảo cũng quy định cụ thể các trường hợp thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Người có đất bị thu hồi sẽ được chọn nơi tái định cư với điều kiện bằng hoặc tốt hơn nơi cũ.
Theo kế hoạch, dự thảo Luật Đất đai sửa đổi sẽ được Chính phủ trình xin ý kiến Quốc hội lần 2 tại kỳ họp thứ 5 (khai mạc tháng 5) và xem xét thông qua tại kỳ họp cuối năm 2023.
Về dự án Luật Nhà ở sửa đổi, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị nghiên cứu nghiêm túc, cẩn thận nội dung quan trọng, nhạy cảm, ảnh hưởng sâu rộng đến người dân và xã hội. Bộ Xây dựng, Tư pháp, Văn phòng Chính phủ tiếp thu, giải trình đảm bảo chất lượng, tiến độ. Nhà ở xã hội, nhà công nhân cần được khuyến khích phát triển.
Dự kiến Luật Nhà ở (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp vào tháng 5.
Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) và đơn vị thi công triển khai ngay giải pháp chống bụi trên công trường sân bay Long Thành, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo.
Tại cuộc họp tổ công tác đôn đốc, xử lý vướng mắc dự án sân bay Long Thành sáng 11/4, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu chủ đầu tư là ACV và đơn vị thi công đề xuất phương án san lấp, phủ xanh khu vực đất dữ trự, không làm phát sinh bụi ảnh hưởng đến sân bay khi hoạt động. Hàng rào khu vực dự án cần sớm hoàn thành.
Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Cao Tiến Dũng cũng đề nghị chủ đầu tư sớm xây tường rào khép kín toàn bộ 5.000 ha phục vụ công tác an ninh trong thời gian thi công và chống tái lấn chiếm; san lấp mặt bằng dành cho giai đoạn hai để ngăn ô nhiễm bụi sau khi hoàn thành giai đoạn một.
Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì họp tổ công tác đôn đốc, xử lý vướng mắc dự án sân bay Long Thành, sáng 11/4. Ảnh: Minh Khôi
Từ đầu tháng 3, khi vào cao điểm mùa khô ở Nam Bộ, bụi từ công trường sân bay theo gió bay xa khoảng 10 km, ảnh hưởng hàng chục nghìn hộ dân ở huyện Long Thành, Nhơn Trạch và TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.
Đoàn kiểm tra Bộ Tài nguyên và Môi trường ghi nhận bụi phát tán do đơn vị thi công tưới nước không đầy đủ toàn công trường theo báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được duyệt. Áp lực thời gian khiến lượng phương tiện di chuyển lớn, hoạt động liên tục làm phát sinh bụi.
Quá trình san lấp nền hơn 2.500 ha, lớp đất hữu cơ bề mặt bị bóc để lộ toàn bộ phần đất không được thực vật che phủ, làm phát sinh bụi. Ngoài ra, Nam Bộ đang là mùa khô, thường có lốc xoáy cuốn bụi lên cao, phát tán ra xung quanh.
Để hạn chế bụi, các nhà thầu đào 10 hố chứa cung cấp nước tưới trên công trường. ACV và chính quyền địa phương hỗ trợ lắp máy lạnh để đóng cửa, hạn chế bụi bay vào lớp học.
Bụi bay mịt mù từ công trường sân bay Long Thành qua khu dân cư, chiều 28/3. Ảnh: Phước Tuấn
Liên quan đến tiến độ gói thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình nhà ga hành khách, Tổng giám đốc ACV Vũ Thế Phiệt cho biết đã sửa đổi hồ sơ mời thầu lần hai. ACV kỳ vọng thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài.
Phó thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý cần lựa chọn tổng thầu uy tín, đủ năng lực xây sân bay hiện đại, trang thiết bị đồng bộ, tin cậy, đảm bảo an ninh, an toàn theo tiêu chuẩn của các nước phát triển như Mỹ, châu Âu. Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp kiện toàn năng lực Ban quản lý dự án của ACV.
Đồng thời, ACV huy động chuyên gia, nhà khoa học, nhân sự quản lý có năng lực quốc tế tham gia tư vấn, hỗ trợ, giám sát toàn bộ quá trình thi công, triển khai, vận hành dự án.
Về giải phóng mặt bằng, ông Cao Tiến Dũng cho biết với giai đoạn đầu, chỉ còn một hộ hoàn thành di dời vào 20/4. Khu vực 722 ha dự trữ, tỉnh hoàn tất giải phóng mặt bằng vào giữa tháng 5. Trong hai tuyến giao thông kết nối, địa phương đã hoàn thành kiểm đếm, áp giá bồi thường, vận động người dân, phấn đấu bàn giao mặt bằng tuyến 1 trước tháng 6.
Vị trí sân bay Long Thành. Đồ họa: Khánh Hoàng
Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành rộng 5.000 ha, tổng đầu tư dự kiến 336.630 tỷ đồng. Giai đoạn một sân bay xây một đường cất hạ cánh, nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ với công suất 25 triệu khách mỗi năm, dự kiến hoàn thành năm 2026.
