Trà hoa vàng vốn là cây bản địa, mọc hoang dã trong núi rừng Tây Yên Tử, trà hoa vàng được mệnh danh là “nữ hoàng trà”, đây là loài cây không chỉ mang vẻ đẹp sang trọng mà còn dùng để phòng bệnh và tăng cường sức khỏe.
Vào đầu những năm 2000, nhiều thương lái người Trung Quốc đến huyện Lục Nam tìm mua giống cây trà hoa vàng với giá thành cao, trong khi đó nhiều người địa phương chưa biết được hết giá trị nên đã tìm kiếm, khai thác để bán cho các thương lái. Do đó, vốn sinh ra và lớn lên trong một gia đình có nghề gia truyền bốc thuốc nam chữa bệnh trên địa bàn nên từ nhỏ anh Nguyễn Văn Lựu, xã Trường Sơn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đã rất thân thuộc với từng nhánh cây, ngọn cỏ của núi rừng Tây Yên Tử, trong đó có cây trà hoa vàng… Nhận thấy, điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng thiên nhiên nơi đây ưu đãi, rất thích hợp với giống trà quý này; từ đó, gia đình ông quyết tâm trồng, nhân giống với mong muốn bảo tồn, tránh nguy cơ giống cây trà hoa vàng bị tuyệt chủng bởi thương lái Trung Quốc. Vậy là ước mơ về một tương lai đưa cây trà hoa vàng trở thành cây đặc sản đã nhen nhóm từ khi ấy.
Một góc diện tích rừng trồng cây trà hoa vàng
Thời gian đầu, do chưa nhiều kinh nghiệm nên gia đình anh Lựu gặp rất nhiều khó khăn trong việc nhân giống cây trồng, từ việc ươm trồng, phương thức chăm sóc, vốn đầu tư, rồi làm thế nào để đưa sản phẩm trà quý ra thị trường, tiếp cận được người tiêu dùng… Tuy nhiên, dưới bàn tay cần cù của người lao động, giống trà hoa vàng từng bước được lớn lên và cho hiệu quả kinh tế cao, không chỉ dừng lại phát triển kinh tế cho riêng hộ gia đình, anh Lựu đã vận động người dân địa phương chung tay bảo tồn và phát triển trà hoa vàng thành đặc sản quê hương, là cây dược liệu chủ lực của vùng. Nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, đến năm 2018, anh Lựu quyết định thành lập Hợp tác xã sản xuất Cây dược liệu Lựu Chanh xã Trường Sơn, có địa chỉ tại thôn Nhân Lý, xã Trường Sơn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang; ban đầu thành lập, Hợp tác xã chỉ có 9 thành viên, đều là những người trong gia đình nhưng thấy được hiệu quả kinh tế của giống trà hoa vàng đem lại, sự liên kết trong sản xuất, kinh doanh nên đến nay, Hợp tác xã đã kết nối được gần 200 hộ dân trong vùng để cùng trồng và phát triển loại trà hoa vàng quý hiếm này.
Máy sấy thăng hoa được hỗ trợ từ nguồn kinh phí khuyến công tỉnh
Tiếp tục, đến cuối năm 2018, Hợp tác xã được Viện Nghiên cứu và Phát triển vùng - Bộ Khoa học và Công nghệ, lựa chọn tham gia thực hiện nhiệm vụ khoa học “Nghiên cứu bảo tồn và phát triển cây trà hoa vàng trên địa bàn tỉnh Bắc Giang”. Sau thời gian tham gia thực hiện, các thành viên trong Hợp tác xã đã được tập huấn và nắm rõ về quy trình, kỹ thuật chăm sóc, xây dựng vườn nhân giống; nâng cao kiến thức về sự phân bố, đặc điểm hình thái, sinh trưởng của trà hoa vàng; kỹ thuật trồng thâm canh, thiết kế vườn ươm có khả năng thoát nước và điều chỉnh ánh sáng... Bên cạnh đó, để hỗ trợ Hợp tác xã mạnh dạn đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, góp phần phát triển giống trà hoa vàng, từ nguồn kinh phí khuyến công, Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại tỉnh Bắc Giang đã triển khai hỗ trợ Hợp tác xã ứng dụng được 01 máy đóng gói trà lọc tự động và 01 máy sấy thăng hoa vào trong khâu chế biến xã hội.
Trà hoa vàng được vinh danh là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia
Bên cạnh hỗ trợ ứng dụng máy móc thiết bị phục vụ sản xuất, Trung tâm còn thực hiện nhiều nội dung như: Hỗ trợ thiết kế, in ấn bao bì đóng gói sản phẩm; giới thiệu, quảng bá sản phẩm tại các hội chợ, triển lãm, kết nối cung cầu trong nước cũng như ngoài nước; hỗ trợ lập các tài khoản để phân phối và bán trên sàn thương mại điện tử như shopee, lazada, san24h.vn… Qua đánh giá hiệu quả kinh tế, anh Nguyễn Văn Lựu - Phó Giám đốc Hợp tác xã cho biết: Trên thị trường, sản phẩm trà hoa vàng sấy khô đang được bán ra với giá dao động từ 3 - 4 triệu đồng/kg; tại thị trường Trung Quốc, giá bán từ 8-10 triệu đồng/kg. Mỗi ha trà có thể cho thu nhập từ sản phẩm hoa và lá bình quân khoảng 250 triệu đồng/ha/năm; hiện tại, hợp tác xã đang tạo việc làm ổn định cho 20 lao động ở địa phương với mức thu nhập bình quân 6 triệu đồng/người/tháng. Đặc biệt, sản phẩm trà hoa vàng của Hợp tác xã vừa qua đã được Bộ trưởng Bộ Công Thương, công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia. Trong thời gian tới, sản phẩm trà hoa vàng sẽ được trang bị đủ các điều kiện để từng bước khẳng định thị trường, vươn ra thế giới, toả hương bay xa./.
VŨ TRÍ KHƯƠNG - TP KC&TKNL
